„Żołnierze Wyklęci 1943–1963” – cykl dodatków tematycznych do „Rzeczpospolitej”. 30 marca 2011 – „Kresy w ogniu Sowietów”

Cykl ma układ problemowo-chronologiczny. Otwiera go broszura pt. „Kresy w ogniu Sowietów” – opisująca zmagania kresowych struktur konspiracji niepodległościowej (od niewypowiedzianej wojny partyzanckiej sowiecko-polskiej w lecie 1943 r. aż po początek lat 50.), które jako pierwsze doświadczyły II okupacji sowieckiej.

Kolejna wkładka, zatytułowana „Cena Polski Lubelskiej”, traktuje o losach konspiracyjnych struktur z obecnej tzw. ściany wschodniej – białostockiej, lubelskiej, podlaskiej, rzeszowskiej, które jesienią 1944 r. zapłaciły straszliwą cenę przewrotu komunistycznego w Polsce, a których żołnierze „rozniecili” wiosną 1945 r. „żagiew” powstania antykomunistycznego na rozległych obszarach nad Bugiem, Wieprzem i Sanem.

Wkładka trzecia stanowi próbę opisu losów głównego – poakowskiego nurtu podziemia powojennego – Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj oraz Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość, targanego sprzecznościami, które odzwierciedla tytuł odcinka: „Bić się, czy nie bić”.

Kolejna wkładka jest wyrazem hołdu dla ludzi tworzących elitę dowódczą powojennego powstania antykomunistycznego, którzy za swój patriotyzm i przywiązanie do tradycji niepodległościowej zapłacili cenę najwyższą.

Piąta część cyklu traktuje o losach drugiego – najsilniejszego nurtu konspiracji powojennej – obozu narodowego. Ukazuje determinację i konsekwencję oddziałów NSZ, a następnie NZW w walce z Sowietami i komunistycznym reżimem.

Wkładka szósta stanowi dopełnienie obrazu konspiracji powojennej, opisując nurt tzw. konspiracji lokalnych (takich jak ROAK, KWP, WSGO „Warta”, Zgrupowanie Błyskawica) – setek inicjatyw oddolnych, budowanych na „gruzach” rozwiązanej Armii Krajowej. Tworzonych z potrzeby dawania świadectwa oporu, czy tylko z konieczności obrony życia własnego i swoich rodzin.

Wkładka siódma – to kolejny ukłon w stronę bohaterów powstania antykomunistycznego – „ostatnich leśnych” – najdłużej walczących dowódców – żołnierzy konspiracji powojennej, którzy wbrew kalkulacjom politycznym wybrali drogę walki do końca – wyznaczając dla wielu środowisk lokalnych standardy postaw patriotycznych na długie lata rządów komunistycznych w Polsce.

I wreszcie wkładka ostatnia – opisująca niezwykłe zjawisko konspiracji młodzieżowych, których „wybuch” miał miejsce w najczarniejszym okresie represji komunistycznych, w atmosferze wszechogarniającego terroru i w poczuciu całkowitego osamotnienia i osaczenia. To historia tysięcy młodych ludzi, którzy pomimo wspomnianych przeciwności zdecydowali się rzucić wyzwanie systemowi.

Dodatki tematyczne będą ukazywały się w każda środę przez 8 najbliższych tygodni. Pierwszy – 30 marca 2011.

za: www.ipn.gov.pl